U Stupnom Dolu kod Vareša danas su obavljene završne aktivnosti u manifestaciji obilježavanja 24. godišnjice zločina nad građanima Stupnog Dola i Vareša.

Učesnici su posjetili mezarja stradalih u Stupnom Dolu, Pomenićima, Dabravinama, Hodžićima i Budoželju u Varešu te položili cvijeće na spomen-česmu. Održan je i Marš mira "Trasa spasa Stupni Do 23.10.1993. – 23.10.2017.", saopćio je Savez logoraša u BiH.

Dan ranije, Udruženje logoraša "23. Oktobar 1993. Vareš" organiziralo je okupljanje u sali Mješovite srednje škole Nordbat-2, upriličeni su mimohod sjećanja, obilazak mezarja žrtava u Varešu - Glavica te komemorativna sjednica.

Na današnji dan, 1993. godine, pripadnici specijalne postrojbe "Maturice" iz sastava brigade HVO-a "Josip ban Jelačić" iz Kiseljaka ubili su 38 stanovnika Stupnog Dola, među njima 17 žena i petoro djece. Najmlađa ubijena je bila dvoipogodišnja djevojčica Sabina Likić, a ubijeni su i trogodišnjaci Indira Žutić i Enis Likić.  

U ovom stravičnom zločinu, 11 osoba je živo zapaljeno i izgorjelo u jednoj od kuća.

Stupni Dol je spaljen do temelja, izgorjeli su 58 kuća i mjesna džamija.

Hrvatske snage, koje je predvodio komandant Ivica Rajić, istog dana ušli su i u Vareš. Među oko 200 vojnika HVO-a, bile su i jedinice iz Kiseljaka pod nazivom “Maturice” i “Apostoli”.

Istog dana je u Varešu zarobljeno i u logore zatočeno oko 450 muškaraca Bošnjaka koji su tokom zatočeništva bili izloženi strašnim torturama. Pripadnici HVO-a surovo su mučili i veliki broj žena i djece u Varešu. Procjenjuje se da su više desetina žena bile žrtve silovanja ili seksualnog zlostavljanja.

Tokom krvavog pira pripadnika HVO-a u samom Varešu, sedam osoba je ubijeno, među njima starica Esma od 80 godina.

Ni snage UNPROFOR-a ni posmatrači Evropske unije tri dana nisu uspjeli ući u selo i ispitati tačnost informacija o počinjenim ratnim zločinima.

Haški tribunal je 2006. godine osudio komandanta HVO-a Ivicu Rajića na 12 godina zatvora zbog zločina i kršenja Ženevskih konvencija u Stupnom Dolu. On je priznao krivicu za učešće u napadu na Stupni Do, a nakon odslužene dvije trećine zatvorske kazne pušten je na slobodu.

Tokom suđenja Rajiću pred Tribunalom u Haagu moglo se čuti da je general hrvatske vojske Slobodan Praljak Rajiću naredio da “sredi situaciju u Varešu” te da “ne pokaže milosti ni prema kome”.

Tokom suđenja je utvrđeno da su od 38 žrtava bošnjačke nacionalnosti u Stupnom Dolu, samo šestoro bili vojnici.

Za zločine nad žrtvama bošnjačke nacionalnosti u Stupnom Dolu Kantonalni sud u Zenici je proglasio krivim Dominika Ilijaševića Comu te mu izrekao 15 godina zatvora, a Miroslav Anić, zvani Firga, 2011. godine je pred Sudom BiH osuđen na 15 godina zatvora.