U ranim jutarnjim satima nedjelje, snage opozicije proglasile su Siriju oslobođenom od vladavine predsjednika Bashara al-Assada dok su opozicione snage ulazile u glavni grad Damask.

Spomenuti bivši predsjednik navodno je pobjegao iz Damaska, a još nema informacija koja će ga država primiti, prenosi Al Jazeera Balkans.

Zapanjujući kolaps više od 53 godine vladavine porodice al-Assad opisan je kao historijski trenutak – gotovo 14 godina nakon što su Sirijci ustali u mirnim protestima protiv Vlade koja je odgovorila nasiljem koje je brzo preraslo u krvavi građanski rat.

Prije samo sedmicu dana, režim je još uvijek držao kontrolu nad značajnim dijelovima Sirije. Kako se sve tako brzo izdešavalo?

Kada je počelo?

Dana 27. novembra, koalicija opozicionih boraca pokrenula je veliku ofanzivu protiv provladinih snaga.

Prvi napad dogodio se na prvoj liniji između opozicionog Idliba i susjednog guvernorata Halepa.

Tri dana kasnije, opozicioni borci zauzeli su Halep, drugi po veličini sirijski grad.

Ko je ovo uradio?

Nazvana Operacija odvraćanja od agresije, ovu ofanzivu vodilo je nekoliko naoružanih sirijskih opozicionih grupa predvođenih Hayat Tahrir al-Sham (HTS) i potpomognutih savezničkim frakcijama koje podržava Turska.

HTS – na čelu sa Abu Mohammedom al-Julanijem – najveći je i najorganiziraniji pokret i  vladao je guvernoratom Idlib godinama prije ove ofanzive.

Druge grupe koje su učestvovale u operaciji bile su Nacionalni front za oslobođenje, Ahrar al-Sham, Jaish al-Izza i Pokret Nour al-Din al-Zenki, kao i frakcije koje podržava Turska i koje potpadaju pod okriljke sirijske Narodne vojske.

Da li je cijela Sirija pala?

Vjerovatno, iako borci opozicije nisu ušli u Latakiju i Tartus, priobalne pokrajine koje se smatraju al-Assadovim uporištem.

Pobunjenici su brzo napredovali – u roku od nekoliko dana zauzeli su Hamu i Homs, grad koji je nekada prozvan “prijestolnicom revolucije” tokom prvih godina rata. U subotu je i Deraa – rodno mjesto pobune 2011. – izmakla kontroli režima.

Sirijska vojska objavila je kako se “preraspoređuje i repozicionira” u pokrajini i obližnjoj Sweidi, ali čini se da to nije urodilo plodom.

Sirijski opservatorij za ljudska prava (SOHR), sa sjedištem u Velikoj Britaniji, saopćio je da se sirijske trupe povlače sa položaja u Quneitri, u blizini Golanske visoravni koju je Izrael anektirao.

Zašto je al-Assad pao tako brzo?

Sirija se borila dok je njena ekonomija propadalo, navodno je to bilo potpomognuto uglavnom ilegalnom trgovinom psihoaktivnim lijekom Captagon.

Al-Assad je postao jako nepopularan jer je ljudima bilo sve teže i teže preživjeti, uključujući i njegove vojnike, od kojih se većina nije htjela boriti za njega. Vojnici i policajci navodno su napuštali svoje položaje, predavali oružje i bježali ispred opozicije.

I vojno, al-Assadov režim je godinama bio slab, oslanjajući se na rusku i iransku vojnu podršku da se održi.

No, analiričari navode kako Rusija, koja zapela u svojoj invaziji na Ukrajinu, te Iran i njihov libanski saveznik Hezbollah (oštećen izraelskim napadima) – nisu mogli priskočiti u pomoć posrnuloj sirijskoj vojsci.