Grad Sarajevo sufinansira projekat rekonstrukcije stare medrese i turbeta „Hasan Kjafija Pruščak“, u vrijednosti od 50.000 KM, saopćila je večeras gradonačelnica Sararajeva Benjamina Karić.

„Ovaj nacionalni spomenik Bosne i Hercegovine koji nosi ime nasljednika Ajvaz dede i jednog od najvećih bh. mislioca 16. i 17. stoljeća, trag je dobra koji Sarajevo i ova zemlja ne zaboravljaju. Danas je potpisan Ugovor o realizaciji sredstava iz Budžeta Grada sa načelnikom Općine Donji Vakuf, Husom Sušićem“, navela je Karić, te dodala:

„Želimo čuvati historiju i kao prijestolnica naše domovine ulagati u mjesta koja u jedinstvu i zajedništvu njeguju višestoljetnu tradiciju“.

Džamija, medresa, mekteb i turbe Hasana Kjafije Pruščaka izgrađeni su na prirodnoj uzvišici u Pruscu, u mahali Srt, čineći prostornu dominantu u odnosu na taj dio naselja. Graditeljska cjelina je smještena na lokaciji označenoj kao k.č. 338, 339, 340, opština Donji Vakuf.

Historijski podaci

Srednjovjekovna tvrđava Prusac (Biograd, Akhisar) potpala je pod otomansku upravu 1463. godine i ostaje pod njihovom upravom do 1466. godine. S obzirom da se grad nalazio na prostoru nestabilne granice između otomanske i ugarske carevine, uprava nad njim je naizmjenično pripadala dvjema carevinama do devedesetih godina 15. vijeka, kada definitivno potpada pod otomansku upravu.

Od 16. vijeka Prusac je utvrđeni grad sa posadom kojom zapovijeda dizdar. Grad je imao svoje podgrađe i varoš. Sredinom 16. vijeka Prusac ima tri mahale sa tri džamije i manju čaršiju. Od 1583. godine Prusac postaje sjedište kadiluka.

Za dalji razvoj Prusca i njegovo izrastanje u kulturni centar u 17. vijeku najveća zasluga pripada poznatom naučniku i dobrotvoru Hasanu Kjafiji Pruščaku, koji u Pruscu, svom rodnom mjestu, podiže više javnih zadužbina: džamiju, medresu, mekteb, han, vodovod, i dr, pa tako u Pruscu u mahali Srtu nastaje novo naselje.(1) Osim pomenutih objekata, Kjafija je je izvršio i popravak Ajvaz-dedinog vodovoda, sagradio turbe nad Ajvaz dedinim mezarom i popravio džamiju sultan Bajezida II na prusačkom gradu, hidžr. 1010. (1601) godine i tom prilikom iznad vrata ove džamije postavio kamenu ploču sa tarihom. Nakon rušenja ove džamije kameni tarih je prenesen u Kjafijino turbe gdje se i danas nalazi.(2)   

Hasan Kjafija Akhisari (Pruščak) rođen je u Pruscu, u ramazanu 951. (krajem novembra ili početkom decembra 1544. godine). Sin je Turhanov. Hasan Kjafija predstavlja markantnu ličnost 17. vijeka u Bosni. Bio je pravnik, filozof i književnik i spada u red ljudi koji su se u vrijeme otomanske uprave istakli svojim književnim radom na orijentalnim jezicima. Njegov naučno-književni rad je mnogostran i obiman, jer je Kjafija, kako i sam kaže u svojoj autobigrafiji, do 1600. godine napisao jedanaest djela, a kasnije je, koliko se to moglo ustanoviti, napisao još sedam djela. Njegovi radovi su iz oblasti: filologije, islamskog prava, teologije, logike, historije i politike. Kjafijino djelo o uređenju države i društva (Usul-ul-hikem fi ni-zamil-alem) preveo je na francuski još 1824. godine poznati francuski orijentalista Garcin de Tassy. Hasan Kjafija je umro 16. ramazana 1024. (1615/1616) godine i sahranjen je uz svoje zadužbine u posebnom turbetu.(3)   

Ovo turbe prislonjeno uz Kjafijinu medresu pripada mauzolejima otvorenog tipa. Na popločanom kamenom podiju, visine 0,50 m, dužine 4,70 i širine 4,63 m smješten je sarkofag od precizno klesanih kamenih ploča nad kojim su dva osmougaona nišana bez turbana, oba jednaka i bez natpisa. Nišani su visoki jedan metar, a sarkofag je visok 80 cm, dug je 1,03 m. Sve je izvedeno od kamena vapnenca i predstavlja bolji klesarski i majstorski rad. Pod njima se, u posebnoj, bačvastim svodom presvođenoj komori, nalazi Kjafijin tabut. Ovaj prostor turbeta ograđen je drvenom ogradom (letvicama).

O postojanju grobnice Kjafije Pruščaka postojala je usmena predaja, ali se sumnjalo u njenu istinitost. Novembra 1936. godine je Banska uprava u Banjoj Luci, vršila opravak Kjafijine medrese i turbeta. Pri ravnanju tla u turbetu radi betoniranja, majstori su izvadili jedan kamen i ukazala se jedna šupljina. Kroz taj otvor se pružio pogled na samu grobnicu. Grobnica je ukopana u zemlji i sa sve četiri strane ozidana i zasvedena kupolom. U grobnici su bila vidljiva dva kostura, jedan pored drugog. Jedan je kostur pripadao Kajfiji ef. A drugi njegovoj ženi.