Edina Bećirević, profesorica Fakulteta za sigurnosne studije u Sarajevu, govorila je za Radio Slobodna Evropa o tome koliko koncept srpskog svijeta, koji zagovara zvanični Beograd, ugrožava odnose u regionu Zapadnog Balkana.

Inače, tema Mosta Radija Slobodna Evropa (RSE) bila je koliko koncept srpskog svijeta, koji zagovara zvanični Beograd, ugrožava odnose u regionu Zapadnog Balkana. Sagovornik u emisiji, pored prof. Bećirević, bio je i Boban Batrićević,profesor Fakuleta za crnogorski jezik i književnost na Cetinju.

Bilo je riječi o tome ima li sličnosti između ruskog i srpskog svijeta, vodi li se rat u Ukrajini u ime širenja ruskog svijeta, kakva je uloga pravoslavlja u promovisanju ruskog i srpskog svijeta, da li je jedan od ciljeva srpskog svijeta da se Aleksandar Vučić ustoliči kao lider svih Srba na Zapadnom Balkanu i zašto Milorad Dodik uporno zahtijeva da se Srbi, koji žive u Bosni i Hercegovini, ne zovu bosanskim Srbima.

Razgovaralo se i o tome kako se u školama u Srbiji uči da Hrvati, Bošnjaci i Crnogorci govore srpskim jezikom samo ga nazivaju hrvatskim, bosanskim i crnogorskim, zašto Zapadu ne smeta propagiranje srpskog svijeta, kao i o tome zašto Aleksandar Vulin, ministar odbrane Srbije, ni nakon ruske agresije na Ukrajinu, koja je pokazala užasne posljedice koncepta ruskog svijeta, ne odustaje od programa srpskog svijeta.

Omer Karabeg: Termin "srpski svet" lansiran je na velika zvona sredinom jula 2020 godine kada je beogradska Politika na naslovnoj strani objavila tekst istoričara Aleksandra Rakovića u kome se on zalaže za kulturno i političko povezivanje Srba koji žive na Zapadnom Balkanu. Taj termin je ozvaničen kada ga je dva mjeseca kasnije prihvatio Aleksandar Vulin, tada ministar unutrašnjih poslova Srbije, a potom ministar odbrane. Kako je u Bosni i Hercegovini primljena zvanična promocija ideje srpskog svijeta?

Edina Bećirević: Ideja o stvaranju srpskog svijeta zvuči kao nova kovanica, ali ona je očigledno nastala po uzoru na ruski svijet. Međutim, važno je imati u vidu da je historičar Raković, koji je taj termin lansirao, dopisni član Srpske akademija nauka i umjetnosti pod čijim okriljem su nastala dva Memoranduma koja imaju istu ideološku matricu kao i srpski svijet. Onaj prvi, koji je nastao 1986, poslužio je - to je već opće mjesto - kao ideološka osnova za agresivne ratove koje su devedesetih godina Srbija i JNA vodile u Sloveniji, Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i na Kosovu.

Taj Memorandum je ponudio ideološku platformu za stvaranje homogene srpske države, a to je u stvari ideja o srpskom svijetu. Da je ta ideja vrlo žilava pokazuje i drugi SANU Memorandum. koji je objavila sarajevska Slobodna Bosna 2013. godine. On nikada nije zvanično priznat, ali ni ubjedljivo demantiran.

A bilo ga je jako teško demantirati jer empirijska analiza ponašanja Milorada Dodika pokazuje da je njegov politički program destrukcije države Bosne i Hercegovine baziran na instrukcijama iz tog drugog Memoranduma. Tačno je ono što je Senad Avdić 2020. napisao u Slobodnoj Bosni da Bosna i Hercegovina zapravo živi taj Memorandum čija je ideja da Srbija treba u miru da povrati sve ono što je izgubila u ratu. Neke od instrukcija Memoranduma II su da Srbija i Republika Srpska treba da se okrenu ka Rusiji, da se na svaki mogući način obesmisli funkcioniranje državnih institucija i da se u međunarodnoj komunikaciji Bosna i Hercegovina tretira kao nefunkcionalna i neprirodna država. Milorad Dodik se apsolutno pridržava svih tih uputstava.

Jedno od njih je da se izbjegava upotreba termina Bošnjak i da se uvijek govori o muslimanima jer se na taj način Bošnjaci definiraju kao religijska grupa, a ne kao narod. Ono što je posebno zabrinjavajuće je preporuka da se u Republici Srpskoj formiraju paralelne institucije što smo mogli vidjeti decembra prošle i januara ove godine kada je Dodik najavio i pokrenuo procedure za povlačenje nadležnosti sa nivoa države Bosne i Hercegovine. Time je praktično pokrenuo projekt koji zapravo vodi otcjepljenju Republike Srpske i njenom pripajanju Srbiji.

Jasno je da je Bosna i Hercegovina kao država već godinama pod atakom stvaranja srpskog svijeta, pa ono što je sredinom jula 2020. najavljeno tekstom istoričara Aleksandra Rakovića u Politici nije nova ideološka matrica. Naravno da je Aleksandar Vulin vrlo entuzijastično prihvatio promociju te ideje što govori o tome da Srbija nikad nije odustala od toga da Bosnu i Hercegovinu tretira kao ratni plijen. Čujem neke interpretacije da postoje dva koncepta srpskog svijeta. Jedan je navodno Vulinov koji u tome vidi državno povezivanje, a drugi je Vučićev koji je samo za kulturno povezivanje. Ali ko je spreman da povjeruje u to da ministar unutrašnjih poslova o srpskom svijetu ima jedan koncept, a predsjednik države drugi.

Kompletan intervju pročitajte OVDJE.