SUSIDGRAD (Prilozi historije Susidgrada- Kordića - Planinice – Ivice – Skrta – Jazvenika – Bilobućja - Okolišća- Humca – Gračanice i Zlavasti), je nova vrijedna i značajna knjiga Huseina Čepala, historičara i istaknutog hroničara Uskoplja, odnosno Skopaljske doline.

Piše: Doc. dr. Ahmed Kico

Čepalo se, kao autor ove knjige u historijskoj i publicističkoj periodici, ponovo pojavljuje kao recentan istraživač koji na odgovoran način prezentira nove činjenice o kulturnoj baštini i tradiciji ljudi i naroda  Skopaljske doline, ovaj put o Susidgradu i njegovoj okolini.

Konsultujući spoznaje i saznanja iz  recentne  stručne i naučne literature o utvrđenim srednjevjekovnim gradovima na prostoru Skopaljske doline (Susidgrad, Vesela Straža, Kaštel, Biograd-Prusac), Čepalo i kroz svoja terenska istraživanja na izvanredan i vjerodostojan način čitaoce vodi kroz povijest krajeva o kojima piše, pri čemu na čudesan način izranjaju konkretni objekti (tvđave, kule, džamije, crkve, škole, groblja), pojedinci i porodice iz reda bosanskih bogumila i bosanskih kraljeva, iz peridoda Osmanske i Austrougarske vladavine u Bosni, razdoblja između dva svjetska rada, perioda Drugog svjetskog rata, socijalističkog perioda BiH, te na koncu perioda odbrane od agresije na BiH i aktualnog demokratskog perioda izgradnje i razvoja Bosne i Hercegovine.

Husein Čepalo, autor knjige SUSIDGRAD (Prilozi historije Susidgrada- Kordića - Planinice – Ivice – Skrta – Jazvenika – Bilobućja - Okolišća- Humca – Gračanice i Zlavasti) kako i sam ističe, i ova knjiga je plod njegovog višedecenijskog zanimanja i istraživanja naše srednjovijekovne spomeničke, materijalne i duhovne kulture.

Na temelju takvih istraživanja Čepalo će ustvrditi da su “uz stećke, najznačajniji dio kulturnohistorijskog nasljeđa Bosne iz perioda srednjovjekovne samostalne bosanske države čine utvrđeni gradovi i feudalni dvori koji su nastajali od kraja XII do XV stoljeća. Ove tvrđave nazivane su „stari gradovi" i činili su odbrambeni sistem bosanske države.

Veliki broj gradova nije još arheološki istražen i valoriziran. Osim arhitektonskih vrijednosti stari bosanski gradovi imaju značajnu kulturnohistorijsku komponentu, jer nam svjedoče o društveno kulturnom životu i tog vremena, odnosno vremena bosanskih banova, kraljeva vlastele i drugih feudalaca s jedne strane i potlačenih kmetova s druge strane. Stari bosanski gradovi imali su državni, vojni, upravni i rezidencijalni značaj, ovi gradovi imali su ulogu zaštite komunikacija, trgovačkih puteva, rudarskih naselja, gradskih naselja unutar gradskih zidina ili podgrađa (suburbium) koja su se razvijala u neposrednoj blizini. Tu ulogu imali su vlastelinski dvorci-zamkovi sa odbrambenim kulama i zidovima“. (str. 9.)

Tokom istraživanja historijske građe o srednjovjekovnim utvrđenim gradovima na području Skopaljske doline, napose Susidgrada, Čepalo je došao do sličnih, podudarnih, pa i novih činjenica i spoznaja o značaju ovih kulturnih spomenika bosanskohercegovačkog identiteta, do kojih su došli Hamdija Kreševljaković, Nada Miletić, Drago Miličević, Husref Redžić, Mesud Hotić, Đoko Mazalić, Ćiro Truhelka, Ivonna Lokwvood, Milan Karanović, Anto Škegro, Dubravko Lovrenović, Ahmed S. Aličić, Vladislav Skarić, Dževad Drino, Elvir Duranović, Selma Rustempašić, Ahmed Kico, Samija Sarić, Viktor Dundović, Mirko Antunović, Hajrudin Haračić, Ibrahim Pašić, Jako Baltić, Jozo Petrović, Kemal Balihodžić, Mirsad Bušatlija, Mulo Hadžić, Safet Kršlak i drugi.

Čepalova knjiga SUSIDGRAD (Prilozi historije Susidgrada- Kordića - Planinice – Ivice – Skrta – Jazvenika – Bilobućja - Okolišća- Humca – Gračanice i Zlavasti), strukturirana je u više tematskih cjelina-poglavlja sljedećim redom: Susidgrad u kojem su prezentirane osnovne činjenice o nastanku, razvoju, mjestu i funkciji u razvoju bosanske države, te prestanku njegovog značaja u kasnijem periodu; Kordići, naselje iznad kojeg se nalazi Susidgrad i u kojem su živjele čehaje - čuvari grada, čiji potomci još uvijek žive u ovom mjestu; Planinica, naselje u široj okolini Susidgrada na nadmorskoj visini od oko hiljadu metara, smješteno na tromeđi općina Bugojno, Gornji Vakuf i Kupres; Ivica, naselje u široj okolini Susidgrada i koje se nalazi 15 kilometara od Bugojna, Skrti, susjedno naselje Planinice, Ivice i Jazvenika na nadmorskoj visini od oko hiljadu metara; Jazvenik, naselje u široj okolini Susidgrada, od Bugojna udaljeno 26 kilometra; Bilobućje, naselje koje je 1963. godine iseljeno za potrebe rasadnika tadašnjeg šumskog gazdinstva; Okolišće, staro naselje u neposrednoj blizini

Susidgrada preko kojeg je iz Skopaljske doline vidio stari trgovački put za Livno i Split; Humac, naselje uz magistralni put Bugojno - Gornji Vakuf; Gračanica, naselje koje je predstavljalo trg srednjevjekovnog Susidgrada od kojeg je udaljeno oko 4 kilometra, a od Bugojna 7 kilometara; Zlavast, naselje uz magistralni put Bugojno- Gornji Vakuf, udaljeno 6 kilometara od Bugojna; Izvori koji su primarnog, sekundarnog i tercijarnoh karaktera, te Literatura koja obuhvata recentnu naučna i publicističku građu i tekstove o Susidgradi...

Nastavit će se...

(Sutra: Ostaci kule na Susidgradu)