Diplomatski i ekonomski odnosi između Kine i Izraela znatno su napredovali posljednjih godina, a dvije strane nastoje iskoristiti sve što im pružaju zajednički interesi koji proizlaze iz takvih odnosa.

Ovaj izvještaj prati značajke i izglede tih odnosa, oslanjajući se na studiju koju je nedavno objavila RAND korporacija, jedan od najistaknutijih američkih i međunarodnih istraživačkih centara.

Povijest izraelsko-kineskih odnosa

- Kina je, prije proglašenja republike, bila prva azijska zemlja koja je priznala uspostavu Izraela 1948. Međutim, to je bilo prije pobjede Komunističke partije Kine u građanskom ratu i proglašavanja Narodne Republike Kine 1. oktobra 1949.

- Nakon uspostavljanja Republike Kine, Izrael se pokušao približiti novoj državi i vratiti joj uslugu. To je bila prva vlada na Bliskom Istoku koja je priznala Kinesku Narodnu Republiku, međutim, Kina je odbila uzvratiti priznavanje, a Mao Zedong je poslao samo pismo zahvale.

- Odnosi su bili napeti 1950-ih i 1960-ih zbog izraelskog stava podrške Zapadu u Korejskom ratu 1951. i zbog odnosa Kine s Egiptom i Sirijom tokom izraelske agresije 1967. godine.

- No, 1979. ponovo su uspostavljeni kontakti između dvije države, na što su utjecala dva glavna faktora: sovjetska okupacija Afganistana i početak egipatsko-izraelskog mirovnog procesa.

- Odnos se postepeno razvijao tokom diplomatskih sastanaka dviju strana u Ujedinjenim nacijama, a zatim i na sastanku između ministra vanjskih poslova Izraela Shimona Peresa i njegovog kineskog kolege Wu Xueqian 1987. godine.

- To je doprinijelo protoku izraelskih turističkih delegacija u Kinu 1988., a iste te godine je Kina priznala državu Palestinu.

- Nakon toga, proglašena je uspostava zvaničnih odnosa između dvije države 1992. godine.

Oblik odnosa

Posmatrači smatraju da je prijenos vojne tehnologije iz Izraela u Kinu bio temelj tih odnosa, koji su svjedočili desetinama ugovora u ovoj oblasti. Izraelski premijer Benjamin Netanyahu je tokom posjete Kini 2013. izdao vladinu uredbu o proširenju odnosa u svim aspektima koji nisu osjetljivi.

- Odnosi između Kine i Izraela znatno su uznapredovali posljednjih godina.

- Izrael nastoji iskoristiti raznolikost i širenje svojih političkih i ekonomskih odnosa sa Kinom.

 - Što se Kine tiče, ona želi iskoristiti izraelske tehnologije.

- Izraelska strana ne želi da ti odnosi naštete njenom strateškom odnosu sa Sjedinjenim Američkim Državama, čije su crvene linije glavna odrednica tih odnosa.

- Kina želi aktivne odnose, ali u "sjeni" kako se to ne bi negativno odrazilo na njene relacije s arapskim i islamskim zemljama, jer je riječ o ogromnom tržištu za njenu vanjsku trgovinu, a time ujedno zadržava i svoj tradicionalni položaj u podršci palestinskom pitanju.

Motivi Kine za uspostavu odnosa s Izraelom

- Razvoj kineske industrije visokih tehnologija.

- Razvoj vojnih i sigurnosnih kapaciteta i držanje koraka sa zapadnim sistemima.

- Ekonomska ekspanzija pod nazivom inicijativa ''Pojas i put''.

- Pristup jevrejskom kapitalu širom svijeta.

- Poboljšanje imidža Kine u zapadnim medijima.

- Kina vidi Izrael kao važnog političkog igrača na Bliskom Istoku.

Izraelski motivi za uspostavljanje odnosa s Kinom

- Dobivanje političke podrške Kine kao stalnog člana Vijeća sigurnosti.

- Ostvarivanje ekonomske i trgovinske ekspanzije na ogromnom i novorastućem tržištu poput kineskog.

- Biti blizu dominantnih sila u svijetu, posebno jer primjećuje vrtoglavi kineski uspon.

Posljedice poboljšanja odnosa

- Ova saradnja može biti faktor koji će dovesti do razilaženja izraelskih i američkih interesa.

- Kineski politički stavovi i ciljevi mogu doći u sukob s izraelskim interesima, a dvije države bi se mogle naći na suprotnim stranama na međunarodnim forumima kao što su Ujedinjene nacije.

- Stvarna prijetnja za sigurnost tehnologije i budućnost ekonomije Izraela, zbog  odnosa Kine prema pravu intelektualnog vlasništva, akvizicije velikih izraelskih kompanija i mogućnosti Kine da prodre na tržište Izraela.

- Izgradnja i pokretanje izraelskih postrojenja pruža mogućnost kineskim kompanijama za špijunažu u stvarnom i virtualnom svijetu.

Američka osjetljivost na te odnose

- Ovi odnosi podrivaju američku strategiju za slabljenje Kine, jer Izrael omogućava Kini da, u saradnji s izraelskim naučnicima i kompanijama, izgradi visokotehnološku industriju.

- Krijumčarenje američkih vojnih tajni koje partnerski ugovori između SAD-a i Izraela nude Kinezima.

- Ovim se omogućava Kinezima da, putem infrastrukturnih ugovora u Izraelu, dođu do osjetljivih mjesta poput luke Haifa, koju koriste američke snage, što predstavlja prijetnju.

Mogući scenariji

Prvo: Rast ekonomskih i političkih odnosa kao rezultat kontinuiranog kineskog globalnog ekonomskog uspona, slabljenja američke uloge u regiji i nastavak stanja slabosti i krize među arapskim režimima.

Drugo: Stabiliziranje odnosa na trenutnom nivou zbog sve većih američkih kontrola i crvenih linija koje sprečavaju njihov napredak, uz sve glasnije želje aktivnih izraelskih sektora da se nivo tih odnosa drži pod kontrolom kako bi se spriječio kineski "prodor".

Treće: postepeno slabljenje i zahlađivanje tih odnosa kao rezultat eskalacije američko-kineskog natjecanja i rivalstva, te povećanja američkog pritiska na Izrael da smanji razinu odnosa i pronađe druge alternative.